Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο ρατσισμός είναι το δόγμα που αναπτύσσεται με σύνδεσμο συγκεκριμένα γνωρίσματα (εθνικά, θρησκευτικά, πολιτιστικά κ.λπ.) προκειμένου να αναγάγει μια ομάδα (κοινωνική, φυλετική, θρησκευτική), ως υπέρτερη άλλων. Το πιο συνηθισμένο είδος ρατσισμού, και αυτό που έχει δώσει την αρχική ονομασία στην λέξη (από την αγγλική race = φυλή), - λεγόμενος "ρασιαλισμός", ή εκ της ιταλικής "ράτσα" (razza) ο φυλετικός ρατσισμός.

Οι ρατσιστές πιστεύουν σε βιολογικές διαφορές μεταξύ των φυλών, βάσει των οποίων και προσδιορίζουν αυτές σε ανώτερες και κατώτερες. Έτσι, με την θεωρία αυτή υποστηρίζουν ότι η φυλή με συγκεκριμένα (ανώτερα) εξωτερικά ή ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά, έχει το δικαίωμα να θεωρεί εαυτόν της ανώτερη από τις άλλες.

Παλαιότερα συγγραφείς και κοινωνιολόγοι αντί του σύγχρονου όρου χρησιμοποιούσαν, ιδιαίτερα στις αγγλόφωνες χώρες, τον όρο ρασιαλισμός(racialism), που όλοι όμως συμφωνούν ότι πρόκειται για όρο δόγματος φυλετικής υπεροχής. Ο νεότερος όμως όρος (εκ της ιταλικής) επικράτησε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, περισσότερο για λόγους προπαγάνδας. Συγκεκριμένα η Ρ. Μπένεντικτ (R. Benedict) ορίζει τον ρατσισμό ως:"...το δόγμα όπου μία εθνική ομάδα (ethnic group) έχει καταδικαστεί από τη Φύση σε κληρονομική κατωτερότητα (hereditary interiority) ενώ μια άλλη σε κληρονομική ανωτερότητα (hereditary superiority)"*¹.

Γενικά ο ρατσισμός θεωρείται κάτι περισσότερο από τη φυλετική προκατάληψη (race prejudice).Η τυπική θεωρία του σε σύγχρονες αναζητήσεις και σχετικές έρευνες, έχει τις ρίζες της στο πολυθρύλητο έργο του Ζοζέφ Αρτύρ ντε Γκομπινώ (Joseph Arthur De Gobineau): "Essai sur l' inegalite des races humaines" (Δοκίμιο επί της ανισότητας των ανθρωπίνων φυλών), που δημοσιεύτηκε το 1853 και κυριολεκτικά αποτέλεσε την θεωρητική κάλυψη και "ευλογία" των αποικιοκρατών.

Ο πλέον εξέχων σύγχρονος υποστηρικτής του δόγματος αυτού κατά τον 20ο αιώναθεωρείται ο Βρετανός δημοσιολόγος (πολιτογραφήθηκε Γερμανός το 1916), Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν (Houston Stewart Chamberlain).

Σήμερα, η λέξη ρατσισμός χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις πράξεις μιας ομάδας ανθρώπων εναντίον μίας άλλης ομάδας. Έτσι, οι ρατσιστές υποστηρίζουν την διαφορετικότητα των φυλών. Επίσης, οι φυλετικοί ρατσιστές θεωρούν μία συγκεκριμένη ομοιογενή ομάδα ανθρώπων ως ανώτερη, π.χ. θεωρούν τους "λευκούς" ανθρώπους ανώτερους από τους "μαύρους". Ο ρατσισμός θεωρείται παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος του ανθρώπου στην ισότητα στους τομείς της εργασίας, της πολιτικής, της οικονομίας και άλλων παραγόντων της καθημερινότητας.

Από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ρατσισμού αποτελούν οι πεποιθήσεις του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος πίστευε ότι η ξανθή Άρεια φυλή(άνθρωποι που κατάγονται από τη φυλή των Αρείων) έχει δικαίωμα να κυριαρχεί στον πλανήτη, εις βάρος όλων των άλλων.

Παραδείγματα ατόμων κατά του ρατσισμού είναι ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ που έκαναν αγώνα κατά του ρατσισμού χωρίς την χρήση βίας.

Τέτοιες πεποιθήσεις έχουν αποδειχτεί λανθασμένες από επιστημονική και ανθρωπολογική έρευνα, η οποία αποδεικνύει πώς όλοι οι άνθρωποι έχουν τον ίδιο πρόγονο, με αποτέλεσμα να έχουν τις ίδιες νοητικές και φυσιολογικές ικανότητες.

Ρατσισμός . Ορισμός σύμφωνα με το Council of Europe Εδώ

Ρατσισμός μπορεί να οριστεί με πολλούς τρόπους. Ένας ορισμός του ρατσισμού θεωρεί ως συνειδητή ή ασυνείδητη πίστη στην εγγενή υπεροχή μιας φυλής έναντι κάποιας άλλης. Οι συνέπειες του ορισμού αυτού είναι ότι, κατά πρώτο λόγο, η «ανώτερη» φυλή έχει το δικαίωμα να ασκεί εξουσία και να κυριαρχεί σε  αυτές που θεωρούνται «κατώτερες» και κατά δεύτερο λόγο, οι συνθήκες του ρατσισμού, επιδρούν τόσο στη στάση όσο και στη συμπεριφορά των ατόμων και των ομάδων.

Ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα στο ότι ο όρος «ρατσισμός» προϋποθέτει την ύπαρξη διαφορετικών «φυλών». Τα τελευταία χρόνια, έχει διαπιστωθεί ότι «φυλή» είναι, στην πραγματικότητα, ένα κοινωνικό κατασκεύασμα και ότι είναι αδύνατον να κατατάξεις τους ανθρώπους σύμφωνα με οποιαδήποτε άλλη κατηγορία εκτός  εκείνης του «ανθρώπινου όντος». Ως εκ τούτου, ο ρατσισμός υπάρχει ακόμη και αν "φυλή" δεν υπάρχει.

Η Ευρώπη έχει μακρά ιστορία στον ρατσισμό. 

Ιστορικά, η ύπαρξη της «ανώτερης» και «κατώτερης» φυλής έχει υποστηριχθεί για λόγους βιολογικών διαφορών. 

Η δαρβινική θεωρία της εξέλιξης είχε εφαρμοστεί στον άνθρωπο, προκειμένου να χαρακτηρίσει τους ανθρώπους σύμφωνα με την "φυλή".

 Αποικιοκρατία, όταν τα ευρωπαϊκά έθνη είχαν υποταγμένα άλλα έθνη με σκοπό την εκμετάλλευσή τους, αυτό ήταν δυνατό λόγω της ευρείας αποδοχής του κοινωνικού Δαρβινισμού και άλλων παρόμοιων ρατσιστικών θεωριών. Το «βάρος του λευκού ανθρώπου"  συνεπάγεται το "καθήκον" των αποικιοκρατών Ευρωπαίων να «εκπολιτίσουν» τους άλλους λαούς. 

Δουλεία, μια άλλη κοινή πρακτική μεταξύ των ευρωπαίων επιχειρηματιών και των κυβερνήσεων μέχρι τον 19ο αιώνα, βασίστηκε επίσης στην πεποίθηση ότι οι σκλάβοι ανήκαν στις «κατώτερες φυλές». 

Σήμερα, οι ρατσιστές δίνουν έμφαση στις πολιτισμικές διαφορές και όχι για τη βιολογική κατωτερότητα .Ο πολιτιστικός ρατσισμός βασίζεται στην πεποίθηση ότι υπάρχει μια ιεράρχηση των πολιτισμών ή ότι ορισμένες κουλτούρες, παραδόσεις, έθιμα, και ιστορίες είναι ασυμβίβαστες. Ο αποκλεισμός και η διάκριση των αλλοδαπών και των μειονοτήτων είναι δικαιολογημένη στο όνομα του δήθεν «ασυμβίβαστου των πολιτισμών»ή θρησκειών.

Η ισχύς και η χρήση της και η κατάχρησή της συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με το ρατσισμό. Ρατσισμός είναι αυτό που ορίζεται από εκείνους που έχουν εξουσία και προσδιορίζει τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ δραστών και θυμάτων. Τα θύματα του ρατσισμού βρίσκονται σε αδύναμη θέση. 

Προκατάληψη, ή η αρνητική κρίση των άλλων ατόμων ή ομάδων (χωρίς σημαντική γνώση και εμπειρία των εν λόγω προσώπων ή ομάδων), συνδέεται επίσης με το ρατσισμό. 

Ως εκ τούτου, ο ρατσισμός μπορεί να νοηθεί ως η πρακτική μετάφραση των προκαταλήψεων σε δράσεις ή μορφές συμπεριφοράς από εκείνους που ασκούν την εξουσία και που είναι επομένως σε θέση να πραγματοποιήσουν αυτές τις ενέργειες. ^[1]

Ρατσισμός μπορεί να υπάρχει σε διάφορα επίπεδα: 

Σε προσωπικό επίπεδο: αυτό αναφέρεται σε προσωπικές στάσεις, αξίες και πεποιθήσεις σχετικά με την υπεροχή της «φυλής του» και την κατωτερότητα των άλλων "φυλών". 

Σε διαπροσωπικό επίπεδο: αυτό αναφέρεται στη συμπεριφορά προς τους άλλους που αντανακλά την πεποίθηση της ανωτερότητας της "φυλής του». 

Σε θεσμικό επίπεδο: αυτό αφορά την πάγια νομοθεσία, τα έθιμα, τις παραδόσεις και πρακτικές, οι οποίες συστηματικά ως αποτέλεσμα των φυλετικών διακρίσεων και των ανισοτήτων σε μια κοινωνία, οργανώσεις ή ιδρύματα. 

Σε πολιτιστικό επίπεδο: αυτό αναφέρεται στις αξίες και τους κανόνες της κοινωνικής συμπεριφοράς που προωθούν την πολιτιστική πρακτική ενός έθνους ,ως τον κανόνα και το μέτρο σύγκρισης, κρίνοντας άλλες  πολιτιστικές συμπεριφορές ως υποδεέστερες. 

Υπάρχει μεγάλη αλληλεξάρτηση μεταξύ των  διαφορετικών επιπέδων  στα οποία εκδηλώνεται ο ρατσισμός  τα οποία συμπληρώνουν το ένα το άλλο ενώνονται ενεργά μεταξύ τους. 

Ο ρατσισμός εκδηλώνεται επίσης με εμφανείς και συγκεκαλυμμένους τρόπους. Όπως στις  συγκαλυμμένες μορφές του, έτσι και στις εμφανείς ο ρατσισμός είναι επιζήμιος. 

Οι συνέπειες του ρατσισμού, τόσο ιστορικά όσο και σύγχρονα, είναι καταστροφικές τόσο για τα θύματα όσο και για τις κοινωνίες όπου αυτή την αδικία έχει διαπραχθεί. 

Ο ρατσισμός είναι η αιτία της μαζικής εξόντωσης, γενοκτονιών και  καταπίεσης. Έχει εξασφαλίσει την υποταγή της πλειοψηφίας στις ιδιοτροπίες των μικροσκοπικών μειονοτήτων που έχουν ένα ασφυκτικό  πλούτο και δύναμη.

 Ενώ σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στην αντιμετώπιση αυτών των αδικιών, σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν κρυμμένες και λιγότερο κρυμμένες μορφές της απομόνωσης, των διακρίσεων και διαχωρισμού .

Footnotes

1. Υπολογίζεται ότι περίπου 12 εκατομμύρια αμερικανών ιθαγενών ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής εξοντώθηκαν μεταξύ 1600 και 1850. Μεταξύ 10 και 20 εκατομμύρια μαύρων Αφρικανών τεκμαίρεται ότι έχουν πεθάνει κατά τη διάρκεια των 200 χρόνων από το διεθνές εμπόριο σκλάβων. ▲